Lokaal, regionaal, nationaal en internationaal: het bestuurswerk van Henk Raaijmakers kwam altijd op zijn pad. „Ik heb nooit een bestuurlijke carrière geambieerd; ik werd telkens gevraagd en dan maak je een keuze.” Hij begon bij de ZLTO-afdeling Deurne, daarna de ZLTO regionaal, gevolgd door LTO Bomen, Vaste planten en Zomerbloemen.

Vanuit zijn functie als voorzitter van de vakgroep kwam Henk tien jaar geleden in de ENA terecht. Zes jaar geleden werd hij vice-president van de Europese boomkwekersbond, waarna hij drie jaar geleden het stokje overnam van de Duitse boomkweker Jan-Dieter Bruns en ENA-president werd. Vorige week zat zijn termijn erop en is hij opgevolgd door Tim Van Hulle van de Belgische bos- en haagplantsoenkwekerij Sylva.

Wat was je doel met de ENA?

„Toen ik in het bestuur kwam was Tim Edwards uit Engeland president. Hij zorgde ervoor dat de ENA bij de Europese Commissie de status kreeg van officieel erkende organisatie. Daarmee is de ENA nog altijd uniek. Maar het viel mij toen op: alle boomkwekerijlanden waren wel lid van de ENA, maar de participatie verschilde per land. Ik ben daarop meteen begonnen met informatie-uitwisseling onder alle 22 landen. Daarnaast waren de statuten verouderd. En er was niet echt een visie: waar willen we met z’n allen naar toe?”

Je hebt gezorgd voor structuur?

„Ja, het was een vervolg op de officiële status van de ENA in Brussel. Statuten vernieuwd, huisregels opgesteld, en werkgroepen opgezet. Zoals de werkgroep Promotie waaronder de Green Cities Europe en de Green Cities Award vallen. De werkgroep Young People, want we hebben jongeren nodig op verschillende niveaus in bedrijven. En de werkgroep Duurzaamheid waaronder bijvoorbeeld plastics vallen, waterbeschikbaarheid en veenvrij.”

Wet- en regelgeving is de hoofdzaak voor de ENA?

„Ja, altijd al. Sinds de ENA de officiële status in Brussel heeft, worden we meer en meer gevraagd om input bij EU-werkgroepen: voordat wet- en regelgeving is ingevoerd. Bijvoorbeeld over het EU-plantenpaspoort, dan zei de EU: ‘Zo willen wij het gaan doen, hoe kijken jullie hier tegenaan?’ Dan maakten we een gezamenlijk communiqué voor Brussel, wat bijvoorbeeld LTO in Nederland, AVBS in België en BdB in Duitsland naar hun nationale overheden communiceerden in de hoop op een level playing field. Langs deze weg heeft de ENA veel kunnen bereiken in Brussel, en invloed kunnen hebben op wet- en regelgeving.”

Ook invloed op bijvoorbeeld EU-noodmaatregelen bij quarantaine-organismen?

„Ja, ook voor dit thema vraagt de EU aan de ENA om input. De Aziatische essenprachtkever, bijvoorbeeld, is al in Rusland en staat aan de Poolse grens. Moet de bufferzone na een uitbraak 5 of 10 km worden? Dat vragen we dan aan alle ENA-landen, en op basis van risico-analyses adviseert de ENA dan Brussel.”

De ENA pleit voor een uitzondering bij Xylella: kwekers mogen gewasbescherming inzetten tegen cicaden, de belangrijkste overbrengers van Xylella. Hoe staat het hiermee?

„De ENA werkt nog hard om deze speciale status voor kwekers te krijgen. We zitten in BeXyl (Beyond Xylella), een consortium van onderzoeksinstituten dat praktische oplossingen zoekt en test om uitbraken te beheersen. Als je wetenschappelijk kunt onderbouwen dat er geen remedie is om Xylella te stoppen, anders dan de inzet van effectieve middelen tegen vectoren: dan kun je naar de Europese Commissie toe voor zo’n uitzondering.”

Is de ENA een lobby-organisatie?

„Nee, de ENA is onafhankelijk en niet commercieel, we voeren geen lobby zoals een industrie of fabrikanten dat wel kunnen doen. We mogen in Brussel uitleggen wat we doen, waar kwekers tegenaan lopen en hoe waardevol onze sector is voor de EU. Dat mochten we bijvoorbeeld in april doen bij het Europees Parlement, toen Copa-Cogeca het European Growers of Flowers and Plants Manifesto overhandigde. Toen bleek dat wij een sterke positie hebben in Brussel, sterker dan andere organisaties.”

Rechtstreeks contact met Europarlementariërs en ministers?

„Ja. De afgelopen jaarvergadering van de ENA, in Hongarije, werd geopend door de Hongaarse minister van Landbouw, István Nagy. Hongarije is komend halfjaar voorzitter van de Raad van de EU, waardoor die minister voorzitter is van de Agriculture and Fisheries Council in Brussel. Dat is komend halfjaar de belangrijkste positie in de Europese landbouw en visserij. Die man kan echt een verschil maken, bijvoorbeeld bij het uitfaseren van bepaalde gewasbeschermingsmiddelen maar pas als je een duurzaam alternatief hebt. Wij hebben Nagy een uur lang in onze vergadering gehad. Het was een verademing om te horen dat hij en de ENA volledig op één lijn zitten. Maar hij was ook stellig: plastics in de boomkwekerij moeten volledig recyclebaar zijn, punt.”

Hoe voelde het om ENA-president te zijn?

„Ik heb het als een zware verantwoordelijkheid gevoeld. Zwaarder dan als voorzitter van de vakgroep. Omdat het bij de ENA complexer was. Binnen Nederland zijn er verschillen in gebieden en culturen, maar die zijn binnen Europa nog groter. De belangen van bijvoorbeeld Italië en Spanje vanwege Xylella zijn enorm groot, anders dan in noordelijke landen als Nederland en Duitsland. Zie over Xylella maar eens consensus te krijgen in de ENA.”

Wat ga je nu doen, na je bestuurswerk?

„Ik ben nog voorzitter van de gebiedsgerichte aanpak Vitale Peel. Daarmee is voor mij de cirkel rond, want ik begon het bestuurswerk lokaal bij de ZLTO-afdeling Deurne. Het is mooi geweest, al het bestuurswerk voor de sector heeft me vooral als mens rijker gemaakt. Ik ondersteun nu onze zoon Rob op de kwekerij. En met mijn vrouw Hannie heb ik nu meer tijd voor ons project in Portugal: op 11 ha grond fruitgewassen testen en selecteren op droogteresistentie.”

Arno Engels